Eeuwigdurende betekenis geven gastblog Caroline Kruit
   

EEUWIGDURENDE BETEKENIS GEVEN

December 2019 │ Blog │ Leestijd: 2 minuten

Anno 2019 bouwen we voor de eeuwigheid. Meer dan ooit is architectuur een toegepaste kunstvorm die langdurig mee moet gaan. Duurzaamheid wordt vertaald naar materialen en energie, maar vooral naar de houdbaarheid van gebouwen. Daarom is het belangrijk om gebouwen te verankeren in hun context, in de geschiedenis van de plek. De gevel schrijft daarmee letterlijk geschiedenis, gevelelementen worden kunstwerken.

Dagelijks genieten duizenden mensen van eeuwenoude Hollandse meesters: kunstwerken waarvan de waarde en betekenis over de eeuwen heen alleen maar is gegroeid. Historische binnensteden vertellen ook een verhaal van het verleden naar nu en worden om dezelfde redenen gekoesterd. Voor nieuwe projecten en renovaties geldt dat de ingrepen “zo lang mogelijk” mee moeten gaan, maar tenminste 50 jaar als het gaat om de gevel. En dan liefst met zo weinig mogelijk onderhoud en een gezonde bijdrage aan het binnenklimaat. Om een paar technische eisen te noemen.

Geschiedenis vangen, toekomst beloven

De opgave “zo lang mogelijk” heeft voor een architect ook nog een andere connotatie: hoe veranker ik een ontwerp zodanig op een locatie, dat het karakter van het gebouw een langdurige positie op die plek rechtvaardigt? Hoe maak ik een ontwerp dat de geschiedenis weerspiegelt en een lange toekomst belooft? Hoe gebruik ik nieuwe technieken om mijn ideeën vorm te geven, zodanig dat aan alle technische eisen wordt voldaan, de huidige gebruiker van het gebouw tevreden is, maar ook toekomstige generaties de betekenis van het ontwerp kunnen lezen en waarderen?

Materiaaltechnologie in historische context

Wanneer er al een historische context is, kan een architect daarop voortbouwen. Een prachtig - en inmiddels ook breed geroemd - voorbeeld daarvan is Museum De Lakenhal in Leiden, waar de architecten Happel Cornelisse Verhoeven hebben voortgebouwd op de lappendeken van bouwsels uit de zeventiende eeuw tot nu. De jongste toevoeging in de gevel gebruikt weliswaar in de basis het materiaal van de overige bouwdelen - baksteen - maar laat onmiskenbaar een eenentwintigste eeuws patroon zien. De baksteen is overigens ook een staaltje materiaaltechnologie, dubbel gebakken en met een specifiek voor dit project samengestelde klei.

Zijaanzicht Parkeergarage Revius in Leeuwarden
Close-up panelen Parkeergarage Revius Leeuwarden

Rijkdom in de gevel

Ook in Leiden, laat een ander project zien hoe die referenties nog iets verder kunnen worden uitgebouwd naar het nu. De architecten van VVKH hebben zich grondig verdiept in de ornamentele kunst van de negentiende eeuw bij de renovatie van een appartementencomplex in het Plantsoen van Leiden. Van een afstand herleeft de eeuw met de rijk gedecoreerde gebouwen in een parkachtige omgeving. Dichterbij komend vertelt de gevel een ander verhaal: een state-of-the-art bronskleurige façade met geperforeerd metaal, rijk aan vorm, detail en karakter. Bovendien levert dit schouwspel - gemaakt met aluminium MD Formatura panelen - ook nog een bijdrage aan de zonwering van de appartementen.

Barokke schemerlamp

Letterlijk een verhaal vertellen over de geschiedenis kan ook een verbinding maken naar de toekomst. Voor het ontwerp van de recent opgeleverde parkeergarage in de Reviusstraat in Leeuwarden doken de architecten van TWA Architecten in het oeuvre van Revius, een dichter en dominee uit de zeventiende eeuw. Revius was een man van de barok, van de bloemlezingen en traditie. Met een knipoog naar het gedicht “Schoon is het goud” van Revius maakten de architecten een geperforeerde aluminium gevel met weelderig bloemenpatroon. Overdag is het een tactiele toevoeging aan het stadsweefsel en werpt de zon bijzondere lichtpatronen naar binnen. ’s Avonds is de Reviusgarage - aangelicht van binnenuit - een barokke schemerlamp op de schaal van de stad.

Bouwelementen als kunstwerk op zich

En wellicht valt er iets te zeggen over de eeuwigheidswaarde van de typologie parkeergarage, met het razendsnelle tempo waarin de mobiliteit aan het veranderen is. Zeker is wel dat de gevelpanelen die nu betekenis geven aan Revius en deze plek in Leeuwarden, dat tot in lengte van dagen kunnen doen. Want dat is een ander mooi gegeven van architectuur in deze tijd: het nadenken over een volgend leven van bouwelementen. Daarmee krijgt een enkel bouwelement de betekenis van een eeuwigdurend kunstwerk.

door Caroline Kruit
Caroline is bouwkundig ingenieur, journalist en gastdocent aan ArtEZ Academie van Bouwkunst in Arnhem

Deel dit artikel

Share on facebook
Share on linkedin
Share on pinterest
Share on whatsapp
Share on email