Bouwvak 2023. De meeste collega’s zitten in hun korte broek op de camping. Ik sta met schoenen met stalen neuzen en een Metadecor zomerjack in de woestijn van Abu Dhabi. Het is vijftig graden Celsius, ik voel het water aan de binnenkant van mijn mouwen naar beneden lopen, mijn ‘I love Amsterdam’-pet plakt op mijn hoofd. Vertwijfeld kijk ik naar de plek waar ik straks een prototype van 3 x 2,5 x 2,5 m op vier betonblokken moet schroeven. Hoe dan?

Tekst en beeld: Caroline Kruit

Dit verhaal begint in september 2022, toen ik in Dubai tijdens een handelsmissie Nikola Znaor hoorde vertellen over zijn gepatenteerde concept Airshade: een briljant idee voor een low-tech non-electric bewegende zonwering op basis van het principe van de uitzetting van lucht bij opwarming. Het concept maakt veel mensen enthousiast in een regio waar de zon onbarmhartig hard schijnt. ‘Als ik toch met een prototype kan aantonen dat het hier werkt…’, zuchtte Nikola. Want de standaardvraag bij alle producten en ideeën die je in het Midden-Oosten aandraagt is: ‘heb je bewijs dat het in ons klimaat toepasbaar is?’

Terug in Nederland ontdek ik dat Metadecor al eerder met Nikola in gesprek is geweest, maar dat dat nog niet tot resultaten heeft geleid. We praten verder, ook met het ingenieursbureau Arup en de projectontwikkelaar Masdar City uit Abu Dhabi, die zo’n prototype wel zouden willen laten maken. In december ligt er een ontwerp, zijn er verschillende producenten die een aanbieding doen – waaronder Metadecor - en krijg ik vlak voor de kerst een telefoontje: Metadecor mag het prototype gaan bouwen!

Testen in Kampen

In Kampen tekenen, rekenen en bouwen de collega’s van Metadecor in de eerste maanden van 2023 aan het prototype, een gevaarte met vier ‘vleugels’ dat net in een zeecontainer past. Er wordt in de werkplaats getest, samen met Nikola en Andrew Glover van Arup – met warmtekanonnen, terrasverwarmers, compressoren. De zon in Nederland – in de winter – is geen betrouwbare partner in ons testschema. Het schema loopt iets uit omdat er toch onderdelen moeten worden vervangen – totdat de testresultaten overeenkomen met wat het team van Arup heeft berekend. Eind juni 2023 gaat het prototype in de container richting Abu Dhabi.

Betonboor in de bagage

Vijf lange weken is het prototype onderweg, om midden in de bouwvak te arriveren in Port Khalifa. De testlocatie is het zogenoemde 10MW zonnepark van Masdar City in Abu Dhabi, dat ik in december met collega Yakoub heb bezocht om de precieze positie van het prototype te kunnen fotograferen en tekenen. De vraag bij Metadecor: wie van de collega’s gaat het prototype in Abu Dhabi plaatsen en testen? De enige die enthousiast de vinger in de lucht steekt, ben ik.

Als je aan auto’s klust…

Omdat ik al tamelijk ingevoerd ben op het project ‘en omdat je aan auto’s klust, dus dan je moet dit ook kunnen’, wordt mijn ticket geboekt om het prototype te gaan monteren. Ik regel voor mezelf nog een middagcursus betonboren (nooit eerder gedaan, moet toch weten wat het is) en ga met de nodige instructies en een flinke betonboor in mijn bagage richting het Midden-Oosten. Op Schiphol koop ik een pet nadat ik van iemand de tip krijg om altijd mijn hoofd te bedekken in de zon. Paarsblauw. I love Amsterdam.  

Alles gaat anders

Eenmaal in Abu Dhabi loopt alles anders. De douane strubbelt wat tegen – de omschrijving roept vraagtekens op, de HS-code klopt niet. Wat zit er in die container? Ja, leg dat maar eens uit. Vanuit Dubai, Rotterdam en Abu Dhabi wordt hard gewerkt aan een oplossing. Met Nikola bezoek ik de testlocatie: de plek waar we het prototype mogen neerzetten is anders, de betonblokken die gebruikt moeten worden hebben een ander formaat en er komt pas een team om ze te plaatsen als het prototype is vrijgegeven door de douane. De zon is brandend heet. Op het open terrein staat een paar containers, waarvan er eentje airco heeft die op 23 graden staat – alsof je in een diepvriesvakje gaat zitten. Ook niet uit te houden. Na twee dagen bellen, mailen en wachten wordt het prototype eindelijk vrijgegeven.

Blij met mijn kilo’s

Oh, ik kan een boek schrijven over wat er allemaal anders ging. Over de avond (nacht) dat het prototype eindelijk op locatie arriveerde. Over het team van bouwvakkers dat kwam helpen om de betonblokken te plaatsen en uit te lijnen – met een stalen schepje, twee balken en een touwtje. Over de vorkheftruck uit de vorige eeuw, waarvan de tanden niet pasten in het frame van het prototype, waardoor het prototype dreigde te kukelen en ik voor een zeldzaam moment blij was met mijn extra kilo’s, hangend aan het prototype samen met een paar Pakistaanse bouwvakkers om het op de heftruck te kunnen houden.

Niets gaat volgens het oorspronkelijke plan. Het zand gedraagt zich als losse sneeuw, waardoor de vorkheftruck niet tot de aangewezen plek kan komen en het prototype uiteindelijk letterlijk van een dieplader wordt afgeschud. De communicatie over verschillende ‘functielagen’ tot en met de wat vertwijfelde bouwvakkers ter plekke is ingewikkeld. Ik raak in een gevecht om de betonboor, die uit mijn handen wordt gerukt omdat het toch echt niet de bedoeling is dat een vrouw gaat staan boren, daar in de woestijn. Dat gevecht heb ik gewonnen. Ja, duh… mijn boormachine!

Het werkt!

Lang verhaal iets korter: na een paar lange dagen en heel korte nachten (pas laat in het hotel na de kluswerkzaamheden en voor zonsopgang naar het prototype om het te resetten) was het prachtig om te zien (en te meten middels sensoren) dat er letterlijk beweging in het systeem zit. Na zonsopgang sluit de constructie en in de loop van de nacht opent het zich. Helemaal vanzelf. Dat was het moment om het plakkerige Metadecor-jasje uit te doen en het mooie pakje aan, om op de foto te gaan met de opdrachtgevers. Een grote glimlach op mijn gezicht, want missie geslaagd en ik heb samen met mijn Metadecor-collega’s een bijdrage kunnen leveren aan de ontwikkeling van een energie-neutraal systeem voor bewegende buitenzonwering. Wat Nikola met Airshade heeft bedacht biedt zoveel perspectief voor een beter binnenklimaat (en energiezuiniger gebouwen!). Ik hoop dat heel veel mensen daar in de toekomst ook blij van gaan worden. En wat een ervaring!